Martin Kniest
Kansen creëren voor mensen met een overbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt is waar wij voor gaan. Door te kijken naar de mogelijkheden die het werken met deze doelgroep met zich mee brengt, worden er deuren open gebroken en kunnen we met elkaar een verandering in de maatschappij realiseren.
De carrière van Martin Kniest is net een achtbaan. Na de dansacademie werd hij latin dancer en zwierde en zwaaide hij zich samen met partner naar de top vijf van de wereld. Jarenlang was hij op televisie te zien, dansend op de achtergrond bij grote zaterdagavondshows.
Daarna leerde hij onder meer autodealers verzekeringen verkopen en op het aller aller slechtste moment begon hij met geleend geld een discotheek. Die ging failliet. Kniest bleef achter met schulden en moest zijn boodschappen regelmatig doen van statiegeld.
Zijn ervaringen met hulpverleners zetten hem aan het denken én leren. Terwijl hij langzaam weer boven Jan kwam, volgde hij een opleiding tot schuldhulpverlener en begon gezinnen met schulden te helpen.
Toen gebeurde er iets wat niet alleen zijn leven veranderde, maar uiteindelijk dat van tientallen Deventenaren. Een vriend van Kniest: Henk Koning, franchisenemer van verschillende McDonald’s-filialen, werd een keer verschrikkelijk slecht geholpen bij een wasstraat. De meeste mensen kiezen daarna voor een andere wasstraat, maar hij begon er zelf een.
Dat viel niet te combineren met het fastfood, waarop hij Kniest vroeg om de zaak te leiden. Makkelijker gezegd dan gedaan, maar inmiddels is het zijn eigen zaak en is het bedrijf een voorbeeld voor de branche en veel gemeenten.
Bij Matz Carwash werken zestig mensen, van wie meer dan 90 procent met een – nu dus overbrugde – afstand tot de arbeidsmarkt. Onder hen statushouders, ex-verslaafden en Wajongers, ook is elke afkorting uit het autismespectrum vertegenwoordigd. Prima werknemers, mits goed begeleid.
Jaarlijks vinden hier 150.000 wassingen plaats, waarvan 25.000 ‘vips.’ Op een gemiddelde zaterdag zijn dat er achthonderd. Een sociale onderneming, winstgevend, met naast Deventer ook een filiaal in Zutphen.
Hoe verklaart hij het succes? “Ik denk dat mensen wel even toe zijn aan menselijkheid en oprechtheid. We zijn natuurlijk heel erg met het coronaverhaal bezig, maar we willen ook wel even wat anders. Misschien zijn we toe aan een beetje warmte. Uiteindelijk hebben ruim 750.000 mensen de serie bekeken en dat is best veel.
De vele reacties hebben Martin Kniest en zijn team gesterkt om het ingeslagen pad verder te vervolgen. Martin spreekt diverse bedrijven in Deventer die zijn voorbeeld willen volgen, maar aangeven geen ‘Martin Kniest’ in hun organisatie hebben voor de juiste begeleiding. Daar is nu een oplossing voor gevonden: Matz Social.
Artikel Toekomstvisie
Kennisdeling
Sinds de wasstraat van Martin Kniest het onderwerp werd van een documentaire, staat zijn telefoon roodgloeiend en stromen er nog dagelijks tientallen mails binnen.
Kijkers uit het hele land rijden speciaal naar Deventer om hun auto door de televisiesterren te laten wassen, er worden taarten bezorgd en Martin wordt overal uitgenodigd om te vertellen wat zijn geheim is. Zelfs de Tweede Kamer wil hem ontmoeten. Vanwege de vraag ernaar verzorgt Martin Kniest nu lezingen door heel Nederland.
Lezing aanvragen
Kennisdeling
Kijkers uit het hele land rijden speciaal naar Deventer om hun auto door de televisiesterren te laten wassen, er worden taarten bezorgd en Martin wordt overal uitgenodigd om te vertellen wat zijn geheim is. Zelfs de Tweede Kamer wil hem ontmoeten. Vanwege de vraag ernaar verzorgt Martin Kniest nu lezingen door heel Nederland.
Lezing aanvragen
“Ik had heus wel iets verwacht, maar zóveel interesse zeker niet. Het is hartverwarmend en overweldigend tegelijk. Er reageren veel enthousiaste kijkers, maar ook mensen die zaken met me willen doen, instanties die me willen boeken voor presentaties en mensen die vragen of ik een baan voor ze heb.
Het is best lastig om te bepalen waar ik tijd voor wil maken, want ik geloof met heel mijn hart in een inclusieve arbeidsmarkt. Ik wilde iets teweegbrengen met de documentaire. Nu dat is gebeurd, wil ik doorpakken. Ik zou het fantastisch vinden als ons verhaal leidt tot meer kansen voor anderen.”
Zijn ervaringen met hulpverleners zetten hem aan het denken én leren. Terwijl hij langzaam weer boven Jan kwam, volgde hij een opleiding tot schuldhulpverlener en begon gezinnen met schulden te helpen.
“Ze vinden het geweldig. Ze geven rondleidingen door de carwash en delen handtekeningen uit; meisjes willen met Maurice op de foto, Go Ahead-fan Patrick is de held van de stad. Voor Denai werd laatst zelfs prachtige kleding bezorgd, maar die hebben we teruggestuurd – ik vind het belangrijk dat de aandacht proportioneel blijft. Ik doe veel aan verwachtingenmanagement, zodat de jongens met beide benen op de grond blijven staan: deze interesse is mooi, maar tijdelijk.”
“Het begon met één jongen van de praktijkschool. Zijn stagebegeleider was een bekende van me, hij dacht dat ik wel raad met hem wist. Ik vond het meteen ontzettend leuk, dus niet snel daarna kreeg ik nog iemand aangeboden die wat extra sturing nodig had. Zo ben ik erin gerold. Wat begon als een wasstraat met mensen, is nu een groep mensen met een wasstraat.”
“Dat weet ik wel zeker. Het faillissement van mijn discotheek was een ijkmoment in mijn leven. Het voelde alsof de maatschappij me liet vallen; alsof ik aan de zijlijn stond, zonder geld of hulp. Het heeft me een ander mens gemaakt.
Doordat ik weet wat voor strijd het leven kan zijn, kan ik me beter inleven in de jongens en meiden die ik help. Ik ben niet op mijn twaalfde in mijn eentje de oorlog ontvlucht, zoals Ahmed, en ik ben vroeger ook niet verwaarloosd zoals Tim, maar ik weet wel hoe het is om antikraak in de slechtste wijk van de stad te wonen. Het maakt me ook extra dankbaar voor wat ik weer heb weten op te bouwen. Dat gevoel gun ik anderen ook.”
“Twee dingen zijn echt belangrijk. Eén: stabiliteit. Je moet als mens een bepaalde rust in je leven hebben, maar je bedrijf moet ook stabiel zijn. Laatst sprak ik iemand, die na het zien van De Wasstraat een restaurant wilde beginnen met deze doelgroep. Dat vind ik dus een slecht idee. Zet éérst je bedrijf goed op poten en haal er dan pas mensen bij.
Voor deze doelgroep moet je een baken kunnen zijn, iemand die voor structuur en zekerheid zorgt. Je medewerkers moeten bij jou terecht kunnen met al hun zorgen – van een brief van de Belastingdienst tot een ruzie met hun liefje. Tweede kwaliteit die je moet hebben: je moet kunnen accepteren dat je elke dag dezelfde dingen tegen dezelfde mensen moet blijven zeggen, want er zit een grens aan de groeimogelijkheden. Dat vereist berusting en geduld.”
“Als je een fijn privéleven hebt, waarin je tot rust komt, presteer je beter op je werk. Dat geldt voor iedereen. Daarom help ik mijn medewerkers ook met privéproblemen. Toen Ahmed zijn id-kaart verloren was, had hij daar zoveel stress van, dat ik een advocaat regelde die hem hielp met het aanvragen van een nieuwe.
Ik zoek ook mee naar een woning voor Denai, de andere jonge statushouder die in de documentaire wordt gevolgd. Woonruimte is zo belangrijk voor stabiliteit. Denai wilde het liefst bij mij intrekken; zover ga ik niet, maar ik boor voor hem wel mijn contacten bij de woningcorporatie aan. Tot nu toe alleen zonder succes, want ook in Deventer is de woningnood een groot probleem. Soms denk ik: zal ik dan maar zelf een appartementencomplex kopen?”
“Mijn betrokkenheid stopt niet om vijf uur, nee. Waarom zou dat moeten? Ik doe mijn werk met heel mijn hart. Ik ben niet alleen werkgever; als het nodig is neem ik ook de rol van broer, vriend of vader op me."
“Mijn betrokkenheid stopt niet om vijf uur, nee. Waarom zou dat moeten? Ik doe mijn werk met heel mijn hart. Ik ben niet alleen werkgever; als het nodig is neem ik ook de rol van broer, vriend of vader op me. Soms kom ik dan voor dilemma’s te staan, dat is inderdaad weleens lastig. Nu Patrick door een hardnekkige blessure geen auto’s meer kan wassen en ook niet verzekerd is voor fysiotherapie, terwijl hij net deze maand een vast contract zou krijgen, dan lig ik daar wakker van. Als werkgever zou ik hem misschien moeten laten gaan, maar als vriend wil ik eerst proberen om tóch een fysiotherapeut voor hem te vinden. Lukt dat niet, dan bekijken we of ik werk heb dat hij wel kan doen.”
“Ik erger me nooit aan de mensen, maar wél aan het gedoe eromheen. De wetten en regels, en die enorme schare aan hulpverleners die deels dezelfde taak hebben en toch langs elkaar heen werken. Niemand neemt de regie, dat frustreert mij echt. Ik mis ook eensgezindheid. Als ik ’s morgens naar de woongroep van een jongen bel omdat hij niet op zijn werk is verschenen, en de begeleider vertelt me doodleuk dat hij niet aan de telefoon wil komen, dan ergert mij dat mateloos. Uiteindelijk is deze jongen de dupe als wij niet doorpakken: als ik niet op hem kan rekenen, verliest hij zijn baan en daarmee verdwijnt alle structuur uit zijn leven. Om dat soort ellende te voorkomen, heb ik dus kort geleden Matz Social opgericht.”
“Wij bieden werkgevers de ondersteuning die ze graag willen, maar nergens krijgen. Als jij bijvoorbeeld twee servicemedewerkers zoekt, bel ik het Uwv of de gemeente om geschikte kandidaten aan te leveren. Zij plaatsen de mensen, wij doen de coaching. Doordat we de belangen van de werkgever zo goed begrijpen, durf ik te beweren dat onze slagingskans 50% hoger is dan normaal.
We leren werkgevers om te gaan met de doelgroep en blijven ze daarbij helpen, als die wens er is. We maken medewerkers ‘werkfit’, door ze bijvoorbeeld te wijzen op het belang van op tijd komen en verantwoordelijkheid nemen. Tijdens de gehele contractperiode is Matz Social aanspreekpunt voor álles. We hebben job coaches, budget coaches en maatschappelijk werkers in huis, maar ook een advocaat en een huisarts. We hebben zelfs een eigen taallokaal. Een statushouder die aan het inburgeren is, kan dan in de buurt van zijn werk naar Nederlandse les, op een moment dat het zijn baas uitkomt. Niet om vrijdag om 12 uur dus, waardoor zo’n jongen vrijwel de hele werkdag afwezig is, maar op dinsdag om 16 uur.
Andere belangrijke succesfactor: wij werken we allemaal in één dossier; daar moeten de medewerkers die wij begeleiden, toestemming voor geven. Zo voorkomen we dat we langs elkaar heen werken. Als iemand zich bijvoorbeeld ziek meldt met pijn aan zijn vinger, weet onze huisarts dat er waarschijnlijk iets anders speelt. Door dat te delen binnen het team, kunnen we meteen eventuele onderliggende problemen aanpakken.”
“Dat verschilt enorm. Laatst was ik op bezoek bij een gemeente die zijn doelen niet haalde. ‘Ik weet zeker dat het mij lukt om dit jaar dertig mensen te plaatsen’, zei ik. Dat leek die gemeente nogal ambitieus, maar ik leverde diezelfde dag nog vijftien geschikte vacatures aan. Zo legde ik het probleem bloot: mij lukt het wel en jullie niet. Soms is zo’n confrontatie nodig om een doorbraak te forceren. Maar er zijn ook gemeenten die het wél begrijpen en dolenthousiast samen met ons werkgevers bezoeken. Groot voordeel voor hen is dat wij niet op subsidies draaien, dat maakt ons onafhankelijk van de politiek en een betrouwbare partner.”
“Joh, zoveel. Als ondernemer heb ik profijt van de loyaliteit van mijn mensen. Een medewerker die overal aan de slag kan, verruilt mij voor 150,- per maand voor een ander. Voor de jongens van mijn wasstraat draait het niet om geld, zij zoeken veiligheid en vertrouwen. Door er écht voor elkaar te zijn, hebben we een familie opgebouwd waarin iedereen voor elkaar door het vuur gaat. De sfeer is geweldig. Het geeft mij als mens heel veel voldoening dat ik dit kan betekenen. Het heeft mijn horizon enorm verbreed. Ik zou nooit meer anders willen.”
“Die kans is er zeker. Er zijn vergevorderde plannen voor een programma met Beau van Erven Dorens, waarbij we in alle provincies op zoek gaan naar interessante werkgevers en werknemers. Ik wil laten zien dat elke ondernemer – groot of klein – het verschil kan maken in het leven van een ander, en hoe mooi dat is.”
Jacomien Schrijft interviewde Martin met dit artikel als gevolg:
Dit is góéd! Dat je een man ziet, in dit geval eigenaar Martin Kniest, die een verschil wil maken, die wil bijdragen aan een betere wereld. Een man met compassie, zonder oordeel. Kijk één aflevering en je weet: deze man heeft een hart van goud.